Alles over schijnzelfstandigheid bij zzp’ers

Schijnzelfstandigheid onder zzp’ers is een groeiend probleem waar de overheid zich steeds meer zorgen over maakt. Vanaf 1 januari 2025 worden strengere handhavingsmaatregelen ingevoerd om duidelijkheid te scheppen in de samenwerking tussen zzp’ers en opdrachtgevers.

In dit artikel bieden we een uitgebreid overzicht van wat schijnzelfstandigheid inhoudt, welke veranderingen eraan komen, en wat de gevolgen zijn voor zowel zzp’ers als opdrachtgevers. Het is essentieel om goed voorbereid te zijn op deze veranderingen om financiële en juridische risico’s te vermijden.

Wat is schijnzelfstandigheid?

Als zzp’er bepaal je doorgaans zelf waar, wanneer en hoe je werkt, met daarbij het recht op ondernemersaftrekposten. Omdat je zelfstandig bent, draag je zelf verantwoordelijkheid voor het afdragen van loonbelasting en premies voor volksverzekeringen, in tegenstelling tot een werknemer in loondienst.

Echter, bij schijnzelfstandigheid lijkt een zzp’er zelfstandig te werken, terwijl er in werkelijkheid sprake is van een verkapt dienstverband. Dit gebeurt wanneer een zzp’er onder gezag van een opdrachtgever werkt en taken uitvoert die vergelijkbaar zijn met die van een werknemer in loondienst. Maar de zzp’er geniet dan niet van de bijbehorende arbeidsrechten.

Hoe herken je schijnzelfstandigheid?

Schijnzelfstandigheid is te herkennen aan verschillende kenmerken:

– Het ontbreken van ondernemersrisico: Als je geen risico loopt op inkomstenverlies of investeringen, werk je mogelijk onder dienstverbandachtige voorwaarden.

– Het uitvoeren van dezelfde werkzaamheden als vaste werknemers: Wanneer je als zzp’er dezelfde taken vervult als werknemers in loondienst, zonder wezenlijke verschillen in verantwoordelijkheden of werkomstandigheden, kan dit een teken zijn van schijnzelfstandigheid. Zorg ervoor dat je als zzp’er niet langdurig exact dezelfde werkzaamheden uitvoert als vaste werknemers.

– Langdurige opdrachten bij één opdrachtgever: Langdurige opdrachten bij één opdrachtgever kunnen wijzen op afhankelijkheid en een mogelijk verkapt dienstverband, maar dit hoeft niet per se een probleem te zijn. Het gaat hierbij vooral om de mate van zelfstandigheid versus gezagsverhouding. Let daarbij vooral op de inhoudelijke eigenheid en zelfstandigheid in de manier waarop je het werk invult.

Een handige manier om te controleren of je daadwerkelijk als zzp’er werkt of mogelijk schijnzelfstandige bent, is door gebruik te maken van de checklist van de Belastingdienst. Deze checklist helpt je inzicht te krijgen in je situatie en mogelijke risico’s te identificeren.

Praktijkvoorbeeld
Een IT-programmamanager werkt al drie jaar exclusief voor dezelfde organisatie, met een vast werkschema en toegewezen projecten. Deze situatie kan worden aangemerkt als schijnzelfstandigheid, vooral als de manager geen andere opdrachtgevers heeft en dezelfde werkvoorwaarden volgt als de interne medewerkers van het bedrijf.

Wat zijn de gevolgen voor zzp’ers?

Schijnzelfstandigheid kan aanzienlijke financiële en sociale gevolgen hebben:

– Financiële impact: Het ontbreken van werknemersrechten zoals doorbetaling bij ziekte, vakantiegeld en pensioenopbouw kan op lange termijn leiden tot grote financiële onzekerheid.

– Sociale impact: Zzp’ers die in een situatie van schijnzelfstandigheid verkeren, kunnen zich geïsoleerd en onzeker voelen door het ontbreken van toegang tot sociale vangnetten.

Tips om schijnzelfstandigheid te vermijden

1. Maak duidelijke afspraken over je zelfstandigheid en leg deze vast in een contract: Zorg ervoor dat je in contracten duidelijk laat vastleggen dat je als zelfstandige werkt, met specifieke afspraken over de aard van de werkzaamheden en het ontbreken van gezagsverhoudingen. Gebruik hiervoor een modelovereenkomst.

2. Wees alert op situaties waarin je opdrachtgever jouw werkzaamheden strak aanstuurt: Dit kan een signaal zijn van schijnzelfstandigheid. Stel duidelijke grenzen en neem controle over hoe je je werk uitvoert. Zzp’ers kunnen prima instructies ontvangen over wat er opgeleverd moet worden, maar bepalen voornamelijk zelf hoe ze dit doen.

Wat zijn de gevolgen voor opdrachtgevers?

Opdrachtgevers die schijnzelfstandigen inhuren, lopen het risico op boetes en naheffingen als de Belastingdienst oordeelt dat er sprake is van een verkapt dienstverband. Dit kan zowel financiële schade als reputatieschade veroorzaken.

Voorbeeld van een boete: Een organisatie huurde jarenlang een zelfstandige softwareontwikkelaar in, die volledig geïntegreerd raakte in het team en onder leiding van een projectmanager werkte. Na controle door de Belastingdienst werd vastgesteld dat er sprake was van schijnzelfstandigheid. Het bedrijf kreeg een forse naheffing en boete opgelegd.

Wet- en regelgeving: wat gaat er veranderen?

De wet- en regelgeving rondom het zelfstandig ondernemerschap en het inhuren van zzp’ers is bedoeld om zowel de belangen van zzp’ers als die van werkgevers te beschermen. Vanaf 1 januari 2025 wil het kabinet strenger optreden tegen schijnzelfstandigheid door het afschaffen van het handhavingsmoratorium. Dit betekent dat de Belastingdienst intensiever gaat controleren op verkapte dienstverbanden.

Daarnaast wordt gewerkt aan het wetsvoorstel ‘Verduidelijking beoordeling arbeidsrelaties en rechtsvermoeden (VBAR)’, dat zzp’ers moet beschermen en werkgevers moet aanmoedigen om eerlijke arbeidscontracten aan te bieden.

Toekomstige ontwikkelingen in de IT

De IT-sector ondergaat snel veranderingen door de opkomst van technologieën zoals kunstmatige intelligentie en Cloud computing. Dit biedt kansen voor zzp’ers, maar verhoogt ook het risico op schijnzelfstandigheid.

De toegenomen vraag naar gespecialiseerde IT-professionals kan leiden tot langdurige werkrelaties die qua aard op een dienstverband lijken. Met de strengere handhaving vanaf 2025 moeten opdrachtgevers en zelfstandigen zich bewust zijn van deze risico’s.

Organisaties moeten hun contracten en werkmethoden herzien om te voldoen aan de nieuwe regelgeving, terwijl zzp’ers hun opdrachtgevers moeten diversifiëren en duidelijke afspraken moeten maken om schijnzelfstandigheid te voorkomen.

Heb je vragen of behoefte aan advies over schijnzelfstandigheid?

Schijnzelfstandigheid is een complex en belangrijk onderwerp. Het kan niet alleen financiële en juridische gevolgen hebben, maar het kan ook invloed hebben op de toekomst van zowel zzp’ers als opdrachtgevers. Daarom is het cruciaal om goed geïnformeerd te blijven en de juiste stappen te nemen om schijnzelfstandigheid te voorkomen.

Ben jij een zzp’er of opdrachtgever en wil je meer weten over schijnzelfstandigheid? Neem dan contact op met een van onze Business Managers. Zij staan klaar om je te helpen met al je vragen en zorgen rondom zelfstandig ondernemerschap en arbeidsrelaties. Zo ben jij voorbereid op de veranderingen in 2025.

Of bekijk dan de webinar van Knab, waar ze nog dieper op dit onderwerp ingaan.